Konkubinat / związek partnerski
Polski porządek prawny nie zawiera regulacji dotyczących konkubinatu / związku partnerskiego. Aktualnie nie ma też możliwości zastosowania do nich przepisów dotyczących instytucji małżeństwa (np. wspólności majątkowej i podziału majątku wspólnego, alimentacji, rozwodu). Powoduje to, że załatwianie spraw urzędowych, medycznych, czy rozliczenia finansowe po ustaniu takiego związku, a także śmierć partnera wiążą się z poważnymi problemami prawnymi. Praktyka wskazuje, że wiele spraw można jednak uregulować umownie, w sposób zgodny z przepisami.
Jak uregulować sprawy majątkowe w konkubinacie / związku partnerskim?
Praktyka sądowa pokazuje, że rozliczanie majątku w takim związku jest znacznie trudniejsze niż podział majątku dorobkowego małżonków. Po rozpadzie konkubinatu / związku partnerskiego Sądy najczęściej sięgają do ogólnych zasad kodeksu cywilnego, które nie uwzględniają zasad typowych dla małżeństwa, czy spółki cywilnej. Praktyka orzecznicza w tym zakresie jest bardzo zmienna i niejednolita, zależy też od okoliczności danej sprawy. Wskazuje, że najczęściej stosowane są regulacje dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia oraz zniesienia współwłasności. Majątek zakupiony przez konkubentów wspólnie w trakcie trwania ich związku, na zasadach współwłasności w częściach ułamkowych obecnie jest rozliczany w oparciu o przepisy dotyczące zniesienia współwłasności.
Nie ma ogólnej formy ochrony praw majątkowych osób pozostających w związkach partnerskich, ale przysługują im prawa z tytułu zawieranych umów cywilnoprawnych oraz wzajemnych stosunków gospodarczych. W związku z tym Partnerzy w takich związkach powinni sami ułożyć między sobą istotne kwestie, w tym finansowe. Zabezpieczyć siebie oraz partnerów w sprawach medycznych, finansowych, a także na wypadek ustania związku oraz śmierci.
Pomocne mogą okazać się istniejące w polskim porządku prawnym od dziesięcioleci – instytucje.
Nabycie na współwłasność
Partnerzy mogą umownie ustanowić współwłasność ułamkową przedmiotów majątkowych większej wartości nabywanych w trakcie trwania związku. Taki model stosunków własnościowych nie jest wprawdzie tożsamy z ustrojem wspólności majątkowej w małżeństwie, jednakże wiele rzeczy można w podobny sposób uregulować. W przypadku nabycia np. nieruchomości mogą ją kupić na współwłasność w określonych ułamkowo częściach np. po 1/2 części. Odpowiednia umowa w formie w formie aktu notarialnego pomoże uniknąć sporów w przypadku rozstania i umożliwi sprawiedliwy podział majątku.
Umowa związku partnerskiego
Jedynym bezpiecznym dla obu stron sposobem na uporządkowanie wielu istotnych spraw jest sporządzenie przez partnerów, na zasadzie swobody umów – umowy. Praktyka naszej Kancelarii wskazuje, że umowa związku partnerskiego oprócz znaczenia symbolicznego i emocjonalnego ma również znaczenie w sferze prawnej. Wzajemnie zobowiązania konkubentów/partnerów do opieki oraz określenie siebie osobami najbliższymi może np. wyłączyć możliwość przesłuchiwania w postępowaniu karnym w sprawie partnera. Warto również uporządkować wiele istotnych spraw w sferze finansowej, w szczególności jaka część majątku należy do każdego z nich oraz jakie poczynili wzajemne nakłady. Taka umowa ma moc dowodową.
Warto jednak pamiętać, że respektowanie postanowień takiej umowy będzie niejednokrotnie zależało od dobrej woli osób trzecich. Zawarcie umowy związku partnerskiego ureguluje wzajemne relacje pomiędzy jej stronami i będzie posiadać charakter dowodowy. Ułatwi partnerom rozwiązanie wielu spraw, nie uczyni jednak z tego związku odpowiednika instytucji małżeństwa i nie zapewni mu takiej samej ochrony prawnej.
Wzajemne pełnomocnictwa
Partnerzy mogą udzielić sobie wzajemnych pełnomocnictw niezbędnych do dokonywania określonych czynności prawnych, jakie uważają za konieczne np. do zakupu nieruchomości, zarządzania majątkiem, zawierania umów najmu oraz do dokonywania określonych czynności, a także reprezentowania siebie np. przed urzędami, bankami. Istotnym jest upoważnienie dotyczące spraw medycznych np. do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia i świadczeniach medycznych partnera, odbioru dokumentacji medycznej czy wyrażania zgód na zabiegi medyczne. Pełnomocnictwo można w każdej chwili odwołać. Odpowiednio skonstruowane przez notariusza pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego, ułatwi załatwienie wielu spraw.
Testamenty
Sprawę dziedziczenia również można rozwiązać. W tym celu koniecznym jest sporządzenie odpowiedniego testamentu. Testament może być sporządzony własnoręcznie lub w formie aktu notarialnego, przy czym to ta ostatnia forma daje więcej możliwości (np. zapis windykacyjny) oraz pewność, że jest zgodny z prawem. Zdecydowanie trudniej jest go też podważyć.
Pamiętać należy, że jeżeli do spadku powoła się partnera z pominięciem np. swoich zstępnych, wstępnych – mogą oni wystąpić do spadkobiercy z roszczeniami o zachowek.
Partnerzy są osobami obcymi w rozumieniu prawa podatkowego, w związku z czym co do zasady obowiązuje ich najwyższy podatek od spadku. Kwestie podatku od spadku można jednak wcześniej rozwiązać w sposób zgodny z prawem.
Umowa zrzeczenia się dziedziczenia
W przypadku powołania w testamencie partnera: zstępnym i małżonkowi, a w przypadku bezdzietnego partnera: jego rodzicom – przysługują roszczenia o zachowek.
W celu pozbawienia ich uprawnień do zachowku, można podpisać umowy zrzeczenia się dziedziczenia z uprawnionymi do zachowku (zstępni, małżonek, rodzice) członkami rodziny.
Umowę taką sporządza notariusz w formie aktu notarialnego, można ją zmienić lub rozwiązać.
Umowa alimentacyjna
Jeśli konkubenci / partnerzy posiadają dzieci – powinni podpisać umowę alimentacyjną zobowiązują do przekazywania środków pieniężnych na ich utrzymanie, wskazującą wysokość, termin i formę płatności alimentów. Wykonanie tych zobowiązań oraz przyspieszenie procesu dochodzenia roszczenia, warto jest zabezpieczyć w akcie notarialnym dobrowolnym poddaniem rygorowi egzekucji.
Zabezpieczeniu partnera może też służyć np. umowa o opiekę lub umowa o rentę.
Umowa dożywocia
Partnerzy mogą udzielić sobie wzajemnych pełnomocnictw niezbędnych do dokonywania określonych czynności prawnych, jakie uważają za konieczne np. do zakupu nieruchomości, zarządzania majątkiem, zawierania umów najmu oraz do dokonywania określonych czynności, a także reprezentowania siebie np. przed urzędami, bankami. Istotnym jest upoważnienie dotyczące spraw medycznych np. do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia i świadczeniach medycznych partnera, odbioru dokumentacji medycznej czy wyrażania zgód na zabiegi medyczne. Pełnomocnictwo można w każdej chwili odwołać. Odpowiednio skonstruowane przez notariusza pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego, ułatwi załatwienie wielu spraw.
Wzajemne pełnomocnictwa
Zdarza się też, że partnerzy zawierają umowę o dożywocie. Przenoszą na partnera własność lub udział w nieruchomości bez zapłaty ceny, ale w zamian za dożywotnią opiekę, pomoc i utrzymanie. Treść tych świadczeń wzajemnych mogą modyfikować. Prawa osoby, która opieką ma być otoczona ujawniane są w dziale III księgi wieczystej. Od takiej umowy nabywca zobowiązany jest przy akcie notarialnym zapłacić podatek w wysokości 2% od wartości.
W praktyce, w zależności od okoliczności danej sprawy – dokonujemy też innych czynności notarialnych pomiędzy konkubentami / partnerami.
Notariusz Kraków Kontakt
Kancelaria Notarialna Agnieszka Kozek
notariusz w Krakowie
Plac Kossaka 3, 31-106 Kraków
(z tyłu Jubilatu, przy parkingu)
Godziny przyjmowania stron
pon. – pt. 9.00 – 18.00
Soboty i inne godziny po uprzednim
uzgodnieniu z notariuszem.
Kancelaria mieści się na I piętrze budynku z windą.
Obok Kancelarii znajdują się miejsca parkingowe,
parking strzeżony oraz oddziały większości banków.
NIP: 677 161 58 14 REGON: 356290278
Numer rachunku BNP PARIBAS:
PL 89 1600 1039 0002 0037 5445 6001
Numer BIC/SWIFT PPABPLPK
+48 12 421 16 05
+48 12 432 60 00
+48 501 462 233
+48 509 692 952
notariusz.kozek@gmail.com
notariuszAK@protonmail.com
Do dyspozycji Klientów Wi-Fi.
Lokalizacja w centrum Krakowa, u zbiegu głównych szlaków komunikacyjnych – umożliwia dogodny dojazd samochodem i komunikacją miejską,
z okolic: Stare Miasto, Salwator, Zwierzyniec, Dębniki, Śródmieście, Bronowice, Prądnik, Krowodrza, Kazimierz, Zabłocie, Podgórze czy Nowa Huta.
W pobliżu Kancelarii znajdują się przystanki MPK Jubilat.